Klimaatpsycholoog Elisah heeft een belangrijke rol gespeeld bij de laatste campagne van Marktplaats om tweedehands cadeautjes bij Sinterklaas te stimuleren: Van Speelgoed Naar Speelbeter. Wij interviewden haar over dit mooie project.
Hoe ben je hier betrokken bij geraakt?
Het idee leefde al bij de branchevereniging van kringloopbedrijven, bij Race Against Waste (organisatie gericht op educatie op scholen over afvalvermindering) en bij Marktplaats zelf. Zij hebben mij benaderd om mee te denken over de campagne, zodat hij goed aan zou sluiten bij psychologische inzichten. Hoe brengen we de boodschap het beste over? Er moest natuurlijk ook een Piet komen, die de boodschap ging vertolken. Dat leek me leuk om te doen en voor ik het wist had ik de rol van tweedehands Piet. Heel tof.
Wat is het belang van circulair consumeren en jullie campagne, voor mensen en voor de aarde?
Eigenlijk gaat het om minder consumeren, of in ieder geval minder nieuw. Elke keer als we iets nieuws kopen, geven we daarmee een prikkel af aan de producenten, waardoor ze nog meer gaan produceren, en ook aan investeerders. Alles wat je niet koopt of niet nieuw koopt, heeft dus voordelen voor de aarde en ook voor jezelf. Daarom proberen we mensen aan het denken te zetten over hun consumptiegedrag. Zoals je ook in de top tien van de Verborgen Impact kunt zien, is de impact van spullen die we als Nederlanders hebben de grootste. Dus als we met zijn allen minder spullen kunnen kopen, heeft dat veel meer impact - eigenlijk nog meer dan minder autorijden of minder vlees eten.
Waarom denk je dat tweedehands kopen nog een worsteling kan zijn voor mensen?
Tweedehands kopen kan met name vanwege sociale taboes een worsteling zijn. Soms zijn het ook gedachten als 'dat vind ik vies' of 'daar kan ik niet vinden wat ik nodig heb', maar de belangrijkste remming voor tweedehands cadeaus is de twijfel of onze sociale omgeving, en dus ook de ontvanger van de cadeaus, ervoor openstaat.
Welke psychologische mechanismen hebben jullie in de campagne ingezet?
Het psychologisch mechanisme dat we voornamelijk hebben ingezet is een sociaal principe: het gaat niet zozeer over het durven kopen, als wel het erom durven vragen. Op het moment dat de koper namelijk weet dat de ontvanger openstaat voor een tweedehands cadeau, dan zal die daar zelf ook veel meer voor openstaan. Hij of zij durft het dan eerder te geven. De belangrijkste trigger is dus dat we bij elkaar die taboes weghalen en dat je zelf op je verlanglijstje zet dat je graag iets tweedehands wilt, en zelfs liever tweedehands dan nieuw. Dat is niet alleen een uitnodiging, maar ook juist een hele sterke verwijdering van het sociale taboe. Dit zorgt ervoor dat tweedehands veel sneller genormaliseerd wordt, in plaats van dat je alleen mensen maar stimuleert om voor tweedehands kopen te kiezen. Het is dus eigenlijk omgedraaid, en dat werkt heel goed.
Wat wil je lezers meegeven over tweedehands kopen?
Tweedehands kopen is ontzettend leuk. Alles is er al - als alle fabrieken in de hele wereld nu zouden stoppen met het produceren van nieuwe spullen, dan hebben we nog tien jaar aan spullen die nu al gemaakt zijn. Voor kleding is er zelfs al voldoende kleding op de wereld voor de komende zes generaties. Ik koop zelf nu al acht jaar lang niets nieuws, en dat bevalt me zo goed. Het is echt niet nodig om nieuwe spullen te kopen en er is al zo veel. Voor mij is tweedehands winkelen echt een beetje een guilty pleasure: ik vind de leukste dingen voor nauwelijks geld en ik word er gewoon superblij van. De tofste vondsten zijn de meest onverwachte dingen. Niet per se wat ik zocht of dingen die ik zelf zou bestellen, maar juist meer dingen waar je toevallig tegen aanloopt en gelijk een wauw-gevoel van krijgt. Een gevoel van 'dit maakt mij blij'. Daar houd ik van. Laten we dus met zijn allen tweedehands normaliseren en er vooral samen over praten. Ik kreeg bijvoorbeeld een berichtje van iemand van een lingeriemarkt die een praatje van mij had gehoord, en een dobbelspel voor de feestdagen had gedaan. Zij hadden het volledig tweedehands gemaakt en iedereen ging met hele leuke cadeautjes mee naar huis. Ze zei dat het het leukste dobbelspel was dat ze ooit hadden gedaan. Dus maak het leuk, gezellig en geldbesparend met elkaar, en niet belerend of stoffig.
Meer lezen?
https://www.mijnverborgenimpact.nl/nl/top10: bekijk de top tien manieren waarop wij Nederlanders het klimaat beïnvloeden.
https://www.ad.nl/geld/fiets-en-stapelstenen-kosten-tweedehands-een-fractie-van-t-geld-heb-ze-voor-90-euro-bemachtigd~aa0283fa/: lees over de mooie campagne.
https://www.linkedin.com/posts/nvrd_zet-tweedehands-speelgoed-op-je-verlanglijstje-activity-7130176888446017536-SOG_/?trk=public_profile_like_view&originalSubdomain=nl: bekijk de video die voor de campagne is gemaakt.